Op het platform Cirkeltips van OVAM vindt u veel informatie en tips die uw leven als plichtsbewuste sorteerder gemakkelijker maken. We focussen op 7 factoren die uw afvalfactuur beïnvloeden.

1. Het soort afval
   De ene soort afval is meer waard dan de andere. Zo is er een groeiende vraag naar (zeldzame) metalen. Voor dergelijke afvalstromen zult u dus iets meer krijgen… of iets minder betalen.
2. De hoeveelheid afval
   Nogal wiedes: hoe meer afval u aanbiedt, hoe hoger uw factuur.
3. De combinatie van afvalstromen
   Voor elke afvalstroom een andere inzamelaar inschakelen is geen goed idee. Vaak kan uw inzamelaar met één transport meerdere fracties ophalen. Daardoor daalt zijn logistieke kost en uw factuur.
4. De frequentie van de ophaalrondes
   Betaalt u per opgehaalde container of per inzamelronde? Bekijk samen met uw inzamelaar de meest efficiënte frequentie. Zo vermijdt u transport van halflege containers, waarvoor u toch de volle pot betaalt. Bij sommige inzamelaars kunt u de inzameling online aanvragen of annuleren.
5. De kwaliteit van het afval
   Hoe beter u sorteert, hoe waardevoller de afvalstroom.
   - Hou behandeld en onbehandeld hout uit elkaar. Idem voor kunststoffolies: meng PE niet met polypropyleen of petflessen.
   - Sorteer ook kunststoffolies en piepschuim.
   - Papier van goede kwaliteit brengt meer op dan sterk vervuild papier.
6. De locatie van de inzamelaar
   Vrachtwagenkilometers kosten geld, en dat is er met de kilometerheffing niet op verbeterd. Hoe dichter de vestigingsplaats van uw inzamelaar, hoe minder duur uw factuur.
7. De kwaliteit van uw inzamelaar
   U blijft verantwoordelijk voor een goede verwerking van uw afval, ook als u dat aan de inzamelaar hebt aangeboden. Werk dus samen met inzamelaars die hun best doen om uw afval duurzaam en correct te verwerken. Hou er rekening mee dat die inspanningen geld kosten. Kwaliteit is maar zelden goedkoop.

www.cirkeltips.be is een initiatief van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM in samenwerking met de hele sector.
- Het platform bevat een zoekmachine met sorteer- en recycleertips en een pagina waar u online vragen kunt stellen en discussiëren over afval- en materialenbeheer.
- Als u een login aanmaakt, krijgt u inzage in uw eigen afvalcijfers en concrete tips op maat van uw bedrijf.

Meer info

• VAL-I-PAC
  • www.valipac.be
  • www.iksorteerinmijnbedrijf.be (vanaf 14/05/18)
• OVAM
  • www.iksorteer.be
  • www.cirkeltips.be
• Uw afvalinzamelaar
  • Voor Brussel: Bruxelles Environnement / Leefmilieu Brussel
  • Voor Wallonië: Département du sol et des déchets

China was lang de mondiale vuilbak: het recycleerde afval van over de hele wereld. Daarbij zat ook veel plastic van Belgische bedrijven. Plots wil China ons afval niet meer. Wat nu?.

‘Le plastique c’est fantastique’, vond het Franse popgroepje Elmer Food Beat. Het antwoord uit China klinkt heel Vlaams: ‘Met alle Chinezen, maar niet met den dezen’. China wil ons afval niet meer.

Wat is er aan de hand? Jarenlang werd veel westers afval naar China verscheept. Containerschepen vol plastic spullen ‘Made in China’ kwamen in onze havens toe. De leeggemaakte ruimen werden met plastic- en ander afval weer opgevuld. Dat maakte het transport terug erg goedkoop. In het Verre Oosten werd ons afval gerecycleerd en met dat recyclaat maakten de Chinese bedrijven weer nieuwe spullen voor de westerse consument. De globale economie op zijn best, zeg maar.

Intussen is China het beu om de vuilbak van de wereld te spelen. Het wil werken aan zijn milieu en inzetten op modernere, hoogwaardige economische activiteiten. Andermans afval recycleren past niet meer in dat plaatje. Het land liet vorige zomer aan de Wereldhandelsorganisatie weten dat het ons afval niet langer wil. Nauwelijks zes maanden later ging de grens in één klap toe voor 24 afvalstromen. Een donderslag bij heldere hemel.

Wat zijn de gevolgen? Die zijn immens. Neem bijvoorbeeld plastic. Vorig jaar importeerde China nog 7,3 miljoen ton kunststoffen. Dat is ongeveer de helft van het wereldwijde plasticafval. Al die uitvoerders moeten nu op zoek naar andere oplossingen. Voor ons land zit de uitdaging vooral bij het industriële kunststofafval, vertelt Ingrid Bouchez, communication manager van VAL-I-PAC.

Ingrid Bouchez: “België recycleert veel afvalstromen in eigen land of in de buurlanden. Ook het huishoudelijke plasticafval verwerken we bijna helemaal lokaal. Het probleem stelt zich vooral bij verpakkingsfolies en ander industrieel kunststofafval. Dat afval werd tot voor kort grotendeels naar China uitgevoerd.”

Nu China de deur gesloten heeft, stapelt het plastic zich op. Verbranden mag niet, want selectief ingezameld afval mag niet naar de verbrandingsoven. Er zijn in België bedrijven die plastic recycleren en verwerken tot meubilair en andere nieuwe producten. Maar dat gebeurt op bescheiden schaal. Het is geen oplossing voor de snel aangroeiende plasticberg. Jan Verheyen, woordvoerder van OVAM, heeft het over een wake-upcall.

Jan Verheyen: “Hopelijk zal de nieuwe Chinese realiteit bij ons tot een nieuwe aanpak leiden. We moeten dringend lokaal extra verwerkingscapaciteit uitbouwen en de cirkel van kunststoffen zelf sluiten, door nieuwe producten te maken met gerecycleerde kunststoffen.”

Die nieuwe verwerkingscapaciteit zal er niet een-twee-drie staan. De beslissing van China was totaal onverwacht en de deadline is zeer kort.

Ingrid Bouchez: “De sector is koortsachtig op zoek naar oplossingen. Extra capaciteit creëren is de meest dringende uitdaging. Maar even belangrijk is de nood aan ecodesign: verpakkingen die op de markt komen, moeten zo ontworpen zijn dat ze gemakkelijker en beter te recycleren zijn. Extra capaciteit gaat gepaard met het aanmoedigen van producenten van kunststofverpakkingsmateriaal om zelf recyclaat te gebruiken voor het maken van nieuwe plastics.”

Dat laatste is een kwestie van centen: plastic maken op basis van gerecycleerd plastic is meestal duurder dan plastic maken op basis van aardolie. 

In Gent groeit een duurzame romance. Het bedrijf Christeyns verwarmt met zijn restwarmte een nieuwe woonwijk. De bewoners bedanken door hun gezuiverd afvalwater aan het bedrijf te leveren.

In de Oude Dokken in Gent, een voormalig havengebied in de buurt van het Dampoortstation, verrijst de komende jaren een nieuwe wijk met 400 woningen, een school en een sporthal. Ze gaan daar het warm water heruitvinden - letterlijk. De gebouwen zullen immers verwarmd worden met een bijzondere mix van technieken. Alle woningen worden aangesloten op een warmtenet, dat de hele wijk verwarmt. Bewoners hebben dus geen eigen verwarmingssysteem, maar een warmtewisselaar die warmte uit het collectief systeem haalt. En daar komt geen stookolie, aardgas, elektriciteit of hout aan te pas.

Hoe werkt het? Een derde van de warmte produceren de gezinnen van de wijk zelf. Het afvalwater uit hun vacuümtoiletten wordt samen met vermalen keukenafval in een vergistingsinstallatie in biogas omgezet. Met dat gas wordt water opgewarmd. De overige twee derde van de warmtevraag wordt ingevuld door het naburige Christeyns. Dat bedrijf is een wereldspeler in enkele niches: de industriële reiniging en desinfectie van linnen in ziekenhuizen en hotels en de zuivering van installaties van voedings- en drankenbedrijven.

Jef Wittouck (Managing Director Christeyns): “Vooral bij de productie in onze afdeling oleochemie komt er nogal wat restwarmte vrij. Tot nu toe gaat die warmte grotendeels verloren. Het beetje afvalwater dat we hebben, wordt door een externe partner koud opgehaald en elders verwerkt. In de toekomst zal die restwarmte via ondergrondse buizen naar de nieuwe woonwijk afgevoerd worden. Goed voor die wijk, maar ook voor ons: onze koelinstallaties zullen minder hard moeten draaien.”

Duurzaam… en niet te duur

De liefde werkt in twee richtingen. Het sanitair afvalwater van de nieuwe wijk (ongeveer 30.000 m³) loopt niet naar de riolen. Eerst wordt de warmte eruit gerecupereerd en opnieuw in het warmtenet gestopt. Daarna wordt het in de wijk ingezameld, gezuiverd en door leidingen naar Christeyns gestuurd.

Jef Wittouck: “In onze productieprocessen werken we met stads- en boorputwater, dat via omgekeerde osmose gezuiverd en gedemineraliseerd wordt. Als de wijk zijn afvalwater zuivert en even goede kwaliteit kan leveren, dan kunnen wij ook dat water als proceswater gebruiken. Evident is het niet. We hebben veel ervaring met het zuiveren van afvalwater. Dat is geen exacte wetenschap. Het is moeilijk te voorspellen hoe goed een zuiveringstechniek zal werken bij een bepaald afvalwater. Soms is er een cascade van technieken nodig. We hopen in elk geval dat de wisselwerking ook in deze richting zal werken. Als het lukt, kunnen we onze capaciteit uitbreiden zonder te investeren in extra filtersystemen.”

Dat economische aspect speelt zeker mee in het verhaal, vinden ze bij Christeyns.

Jef Wittouck: “We investeren in dit project omdat we ons als onderneming sociaal willen verankeren in de buurt en omdat we duurzaam willen werken. Maar het wordt pas een win-win als het financiële plaatje ook klopt. We overwegen nu bijvoorbeeld om een installatie voor warmtekrachtkoppeling te plaatsen. Zo kunnen we onze stoomketels ontlasten en zelf beterkoop stroom produceren. Daar zou meer restwarmte bij vrijkomen, maar misschien kunnen we ook die kwijt in het collectieve warmtenet van een woonwijk.”

Ook voor de gezinnen in de nieuwe wijk zou het financiële plaatje moeten kloppen. Het systeem vergt een investering van 4 miljoen euro en wordt geëxploiteerd door de duurzaamheidscoöperatieve DuCoop. Die garandeert de bewoners marktconforme prijzen en wil ook investeren in 100% groene energie, die zo veel mogelijk ter plaatse opgewekt en via batterijtechnologie opgeslagen wordt. De wijk krijgt ook een net van elektrische laadpalen voor auto’s en fietsen.

Waar is dat duurzaam feestje?!

Een leuk idee als u nog eens een bedrijfsfeestje geeft: pak uit met een duurzame stunt en serveer uw gasten een biertje op basis van gerst, hop, gist en… afvalwater. Bio-ingenieur en brouwer Denis De Wilde (www.dewildebrouwers.be) heeft al brouwsels gemaakt met eigen afvalwater en zelfs met rioolwater. Een van die biertjes heette dan ook toepasselijk ‘From Sewer To Brewer’.

Denis De Wilde: “Via technieken als ultrafiltratie en omgekeerde osmose kan een heel groot deel van het afvalwater gezuiverd en hergebruikt worden. Geen overbodige luxe: het grondwater daalt en de zoetwaterreserves slinken. We moeten zorgvuldig met onze natuurlijke rijkdommen omspringen. Binnenkort schakelen we over op gefilterd regenwater. Ons dak is 2.000 m² groot - een grote bron van regenwater dat we kunnen zuiveren en in onze brouwsels gebruiken.”

Om de voetafdruk van uw feestje helemaal te minimaliseren, kunt u overwegen om de Boombar in te huren (www.boombar.be). Dat mobiel en modulair barsysteem bundelt kennis en allerlei technieken op het vlak van duurzame energie, koeling, verwarming en waterverbruik. Zo kunt u zonder schuldgevoelens nog ‘een allerlaatste’ bestellen.

Het meeste bouwafval wordt op de een of andere manier gerecycleerd. Soms is echt hergebruik mogelijk en krijgt waardevol erfgoed een tweede leven.

Bouw- en sloopafval is goed voor 20% van ons afval. Meer dan 90% wordt hergebruikt. Soms via hoogwaardige recyclage, soms via ‘downcycling’. In dat laatste geval wordt het puin bijvoorbeeld fijngemalen en als granulaat voor wegfunderingen gebruikt. Sommige bedrijven hebben originele manieren gevonden om sloopafval niet zomaar te recycleren, maar integraal of deels te hergebruiken.

Bij Schoenen Torfs zijn ze trots op ‘Ten Afval’. Dat recyclageproject komt in de eerste plaats de eigen werknemers ten goede. Wanneer het bedrijf een van zijn zeventig winkels verbouwt, mogen de medewerkers het interieur zelf komen ontmantelen en leeghalen. Meubelen, parket, verlichting, decoratiemateriaal: alles mag mee naar huis, voor eigen gebruik.

“Door ‘Ten Afval’ worden die materialen uit de afvalstroom gehaald en krijgen ze een tweede leven”, legt zaakvoerder Wouter Torfs uit in het magazine Trends. “Een pure win-win: het is beter voor het milieu, we hoeven geen aannemer en geen stortkosten meer te betalen en onze mensen zijn er blij mee.”

Het gouden plafond

Rotor Deconstruction heeft van het hergebruik van oude bouwelementen in nieuwe projecten zijn corebusiness gemaakt. Het afvalverwerkend bedrijf onderzoekt voor elke sloop welke materialen genoeg waarde hebben om de ontmanteling te financieren. Een mooi voorbeeld is de ontmanteling van het gebouw van BNP Paribas Fortis bij Ravenstein. Het pand dateerde van 1971. De lokettenzaal, kofferzaal, liftenhal en directiekantoren van de toenmalige Generale Bankmaatschappij werden indertijd ingericht onder het wakend oog van de bekende Belgische interieurarchitect en meubelontwerper Jules Wabbes.

Het historische ‘gouden plafond’ dat Wabbes ontwierp - valse plafonds in goudkleurig gelakt aluminium - kreeg verschillende nieuwe bestemmingen. Plusofficearchitects hergebruikte er delen van in het nieuwe auditorium van de gemeentebibliotheek van Sint-Pieters-Woluwe. Een ander stukje van het gouden plafond hangt nu in apotheek Emilie in Schaarbeek, die architect Nathalie De Leeuw verbouwde voor apotheker Saïd Bounouch. De architecte stelde voor om zo veel mogelijk met recuperatiematerialen te werken en nam Bounouch mee naar de toonzaal van Rotor. Het goudgelakte aluminium rooster is nu dé blikvanger in de apotheek. In de entree werden trouwens ook een stukje van de oude granietvloer en enkele panelen met fotoprints van interieurarchitect en vormgever Christophe Gevers uit het bankgebouw hergebruikt. Zo kregen cultureel waardevolle stukjes uit het collectieve geheugen van Brussel een nieuwe plek en functie in de stad. Rotor Deconstruction werd voor dit project bekroond met de OVAM Ecodesign Award PRO.

In de drie gewesten gelden gelijkaardige sorteerverplichtingen. De timing verschilt wel. Wallonië sorteert sinds 2016 kunststoffen, Vlaanderen begint op 1 juni, Brussel heeft nog geen plannen.

Middelgrote en grote bedrijven staan zelf in voor hun afvalstromen. Daarvoor sluiten ze contracten met erkende afvalophalers, die restafval en een hele reeks andere afvalstromen komen ophalen. In een contract staat welke afvalstromen in de bedrijfsvoering vrijkomen en hoe die selectief ingezameld en opgehaald zullen worden.

Welke afvalstoffen moeten bedrijven selectief inzamelen? Het zijn er nogal wat:

• klein gevaarlijk afval van vergelijkbare bedrijfsmatige oorsprong
• glasafval
• papier- en kartonafval
• gebruikte dierlijke en plantaardige oliën en vetten
• groenafval
• textielafval
• afgedankte elektrische en elektronische apparatuur
• afvalbanden
• puin
• afgewerkte olie
• gevaarlijke afvalstoffen
• asbestcementhoudende afvalstoffen
• afgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende stoffen of gefluoreerde broeikasgassen bevatten
• afvallandbouwfolies
• afgedankte batterijen en accu’s
• houtafval
• metaalafval
• pmd-afval

Nu ook kunststof

In Wallonië moeten bedrijven sinds 1 januari 2016 ook kunststofverpakkingen selectief inzamelen. In Brussel is dat nog niet verplicht. Bedrijven in Vlaanderen moeten vanaf 1 juni 2018 drie nieuwe kunststofafvalstromen sorteren: recycleerbare harde kunststoffen, geëxpandeerd polystyreen (zuiver piepschuim van verpakkingen met bolletjesstructuur, maar u mag gerust ‘isomo’ zeggen) en folies die gebruikt worden als secundaire of tertiaire verpakking.

De reden voor de nieuwe maatregel is simpel: kunststoffen opstoken samen met restafval zorgt voor aanzienlijk meer lucht- en watervervuiling dan ze hoogwaardig recycleren. De vermeden emissies compenseren ruimschoots de emissies van het transport om de kunststoffen in te zamelen. De kostprijs kan wel roet in het eten gooien.

Jan Verheyen (woordvoerder OVAM): “Volgens een haalbaarheidsstudie blijkt het voor bedrijven duur te zijn om kleine hoeveelheden kunststoffen gescheiden te houden en selectief te laten inzamelen. Voor bedrijven met weinig bedrijfsafval kan het interessant zijn om de ophaling via een collectieve inzameling te organiseren of om bepaalde kunststofafvalfracties zelf naar een inzamelpunt of een gemeentelijk recyclagepark te brengen. Er lopen nu proefprojecten met collectieve inzamelpunten op bedrijventerreinen.”

Financiële aanmoedigingen

In de regel is het financieel voordelig om zo veel mogelijk recycleerbaar afval uit het bedrijfsrestafval te houden. VAL-I-PAC moedigt dat ook aan door premies te geven aan ondernemingen die hun bedrijfsmatig verpakkingsafval sorteren en laten recycleren. Er zijn wel enkele voorwaarden: het afval moet op Belgisch grondgebied ontstaan en selectief gesorteerd worden, waarna het door een bij VAL-I-PAC aangesloten afvalophaler ingezameld en gerecycleerd wordt.

Ingrid Bouchez (communication manager VAL-I-PAC): “Onze premies stimuleren het sorteren van alle materialen, met een bijzondere focus op hout en kunststof. Vroeger gaven nogal wat bedrijven afvalhout mee aan werknemers, voor in de kachel of de haard, of voerden afvalophalers het naar energetische toepassingen. Maar hergebruik of recyclage krijgt de voorkeur boven verbranding.”

Drie soorten premies

De premies van VAL-I-PAC compenseren niet de logistieke factuur die u aan uw afvalophaler betaalt, maar wel de bijkomende kosten, zoals de huur van containers. Er zijn drie soorten premies:

1. een eenmalige startpremie van 100 euro voor bedrijven die voor de eerste keer een container gebruiken voor het sorteren van eender welk type van verpakkingsafval.
2. een recyclagepremie voor houten verpakkingsafval (10 euro per ton), plastic verpakkingsafval (30 euro per ton) en afval van plastic spanbanden (50 euro per ton)
3. een containerpremie voor verschillende types van afvalcontainers, -bakken en -zakken.

Als bedrijf hoeft u zelf geen aanvraag in te dienen. Uw afvalophaler dient de aanvraag voor u in bij VAL-I-PAC. Vervolgens ontvangt u een brief of een mail met een unieke toegangscode. Met die code kunt u via de myCertificate-applicatie de premie opvragen. Rijk wordt u er niet van, maar het is meegenomen. U weet wat ze zeggen: wie het kleine niet eert…

Meer info

• VAL-I-PAC
  • www.valipac.be
  • www.iksorteerinmijnbedrijf.be (vanaf 14/05/18)
• OVAM
  • www.iksorteer.be
  • www.cirkeltips.be
• Uw afvalinzamelaar    

PS:

• Voor Brussel: Bruxelles Environnement / Leefmilieu Brussel –    
  • environnement.brussels/thematiques/dechets-ressources/gestion-des-dechets
  • leefmilieu.brussels/themas/afval-grondstof/afvalbeheer
• Voor Wallonië: Département du sol et des déchets
  • http://environnement.wallonie.be