Oplossing

Dematerialisatie (afschaffing van effecten aan toonder)

Kenmerken Voordelen Goed om te weten Nuttige link(s)

Tot 2015 waren de meeste aandelen of obligaties die door naamloze vennootschappen (en commanditaire vennootschappen op aandelen) werden uitgegeven effecten aan toonder. Het ging om anonieme documenten die toebehoorden aan de 'toonder' - het bezit ervan volstond dus om de eigendom te bewijzen. Dergelijke effecten konden gemakkelijk bij materiële schenking (van hand tot hand) worden overgedragen.

Sinds 2015 bestaan effecten aan toonder niet meer. Ze werden vervangen door effecten op naam (door inschrijving in een register dat door de emitterende vennootschap wordt bijgehouden) of door gedematerialiseerde effecten (door boeking in een effectenrekening bij een financiële instelling).

Wat gebeurt er met de (papieren) effecten aan toonder die nu nog in omloop zijn?
De 'papieren' effecten hebben hun status van effect aan toonder verloren. Eventuele houders hiervan kunnen aan de emitterende vennootschap vragen wat hen te doen staat. Vaak verwijst de vennootschap de houder van papieren effecten gewoon door naar de Deposito- en Consignatiekas waar de opbrengst van de verkoop van de effecten of de effecten zelf worden bewaard, en die hij kan terugkrijgen na betaling van administratiekosten (10% per jaar berekend sinds 2015).
Gedematerialiseerde effecten of effecten op naam: hoe kiezen?
Belgische nv's en cva's mogen enkel nog effecten op naam of gedematerialiseerde effecten uitgeven.

Standaard zijn effecten op naam, en elke nv of cva moet een nominatief register van de aandeelhouders (of van de obligatiehouders) beheren waarin alle aandeelhouders (obligatiehouders) vermeld staan.
Een nv of cva kan echter toelaten dat haar aandeelhouders (obligatiehouders) gedematerialiseerde effecten in een effectenrekening hebben.

	Gedematerialiseerde effecten	Nominatieve effecten
Discretie	Alleen de bank kent de identiteit van de houder van de effecten. De bank heeft discretieplicht.	De onderneming houdt zelf een register bij met daarin alle effectenhouders en het aantal effecten dat zij bezitten. Elke houder van effecten kan dat register raadplegen.
Overdracht	Een schenking kan gebeuren via overschrijving (bankgift) tussen rekeningen. Kan onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld zijn van schenkingsrechten.	Een schenking gebeurt via notariële akte met heffing van schenkingsrechten. Die schenkingen worden in het nominatieve register opgetekend.
Dividenden	Dividenden kunnen automatisch worden gecrediteerd op de zichtrekening van de aandeelhouder.	De onderneming betaalt de aandeelhouders rechtstreeks uit via overschrijving of het uitschrijven van dividendcheques.

De keuze voor dematerialisatie brengt kosten en administratieve verplichtingen met zich mee. Als u wilt dat uw aandeelhouders (obligatiehouders) gedematerialiseerde effecten kunnen bezitten, moet u immers:
1. uw statuten aanpassen: uw statuten moeten het bestaan van gedematerialiseerde effecten uitdrukkelijk vermelden;
2. een ‘Hoofd van de piramide’ kiezen: een hoofd van de piramide is de centraliserende entiteit die aan de top staat van de piramidestructuur voor de verwerking van de gedematerialiseerde effecten;
3. het ‘Hoofd van de piramide’ openbaar maken door publicatie in het Belgisch Staatsblad;
4. de gedematerialiseerde effecten inschrijven op naam van het 'Hoofd van de piramide' in het nominatief register.
Een vennootschap mag altijd van mening veranderen en van een statuut op een ander overstappen. Afstand doen van het 'gedematerialiseerde' statuut houdt uiteraard in dat aandeelhouders (obligatiehouders) die hun effecten in een effectenrekening bij een bank bewaren, hun effecten moeten 'repatriëren' naar het nominatief register.